Sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử tại Việt Nam đã chứng kiến nhu cầu về các dịch vụ chuyển phát nhanh, chuyển phát nhanh và bưu kiện tăng cao. Nhưng giao thông vận tải là nguyên nhân chính gây phát thải khí nhà kính và Việt Nam cam kết đạt mức 0 ròng vào năm 2050. Điều này có ý nghĩa gì đối với ngành CEP?
Ngành chuyển phát nhanh, chuyển phát nhanh và bưu kiện (CEP) của Việt Nam đang cho thấy tiềm năng ấn tượng, nhưng tác động của nó đối với môi trường là một vấn đề đáng kể.
Tuy nhiên, các hành động và quy định gần đây của chính phủ có thể dẫn đến những thay đổi trong cách thức hoạt động của các doanh nghiệp giao hàng tại Việt Nam.
Động lực tăng trưởng trong ngành CEP của Việt Nam
Một trong những lĩnh vực phát triển nhanh nhất của ngành hậu cần và vận tải là ngành CEP. Đến năm 2024, thị trường Việt Nam cho các dịch vụ CEP được dự đoán sẽ đạt 3,5 tỷ USD, tăng trưởng với tốc độ CAGR từ 15 đến 18%.
Sự tăng trưởng này đang được thúc đẩy bởi một số yếu tố:
- Các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ tiếp theo thúc đẩy dòng vốn FDI vào cơ sở hạ tầng và hệ thống thông tin;
- Hiệp định Tạo thuận lợi Vận tải Xuyên biên giới Tiểu vùng Mê Kông mở rộng (GMS-CBTA) nhằm tạo thuận lợi cho thương mại và vận tải giữa Lào, Thái Lan và Việt Nam; và
- Sự phát triển nhanh chóng của ngành thương mại điện tử Việt Nam.
Những thách thức về tính bền vững đối với việc cung cấp CEP
Tuy nhiên, sự phát triển của ngành công nghiệp CEP đã dẫn đến việc gia tăng phát thải khí nhà kính (GHG) và suy thoái môi trường.
Ước tính đến năm 2050, tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam sẽ đạt gần 1,5 tỷ tấn CO2 tương đương (CO2-eq).
Hiện tại, các hoạt động liên quan đến giao thông vận tải thải ra 33,2 triệu tấn khí thải, đóng góp 19,3% vào lượng phát thải hàng năm của Việt Nam.
Nếu những con số này tiếp tục tăng theo mức phát thải chung, ngành giao thông vận tải của Việt Nam sẽ chịu trách nhiệm thải ra gần 290 triệu tấn CO2-eq vào năm 2050.
Do đó, ngành cần phải có những điều chỉnh để đảm bảo sự tồn tại lâu dài của ngành và đáp ứng các cam kết quốc tế của Việt Nam.
Cam kết khí nhà kính của Việt Nam
Tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) lần thứ 26, Việt Nam cam kết đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Chính phủ Việt Nam đã thực hiện một số bước để đáp ứng cam kết này. Bao gồm các:
- Hoàn thiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh;
- Hoàn thiện Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu; và
- Ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ôzôn.
(Xem thêm: Việt Nam cam kết hoàn toàn bằng 0 trong COP26 sau một năm)
Riêng trong ngành giao thông vận tải, hồi tháng 7, Phó Thủ tướng Việt Nam Lê Văn Thanh đã phê duyệt kế hoạch hành động giảm phát thải carbon trong giao thông vận tải.
Là một phần trong chiến lược của chính phủ, việc sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch sẽ giảm dần.
Thích ứng với sự thay đổi trong ngành giao hàng
Trong ngành công nghiệp CEP trong nước, một số doanh nghiệp đã thể hiện những nỗ lực đáng kể trong việc giảm lượng khí thải carbon của họ.
Một ví dụ nổi bật là Bưu điện Việt Nam, vào cuối năm 2021, phối hợp với Honda Việt Nam, công bố sẽ bắt đầu chương trình thí điểm sử dụng xe điện giao hàng.
Tháng 1/2022, điều này đã trở thành hiện thực khi những người đi giao hàng của Vietnam Post xuống đường trên những chiếc xe hai bánh chạy điện của Honda và đưa Vietnam Post trở thành doanh nghiệp bưu chính đầu tiên tại Việt Nam sử dụng xe máy điện.
Cơ hội cho nhà đầu tư nước ngoài trong ngành CEP
Đối với các nhà đầu tư nước ngoài muốn đầu tư vào quá trình xanh hóa ngành vận tải và hậu cần của Việt Nam, có một số lĩnh vực có rất nhiều cơ hội.
Xe chạy bằng nhiên liệu thay thế
Phương tiện sử dụng nhiên liệu thay thế (AFV) là phương tiện sử dụng nhiên liệu không phải nhiên liệu hóa thạch bao gồm điện, thủy điện và khí tự nhiên tái tạo (RNG).
Lượng CO2 thải ra khi sử dụng nguồn nhiên liệu thông thường có thể cao gấp 3 lần so với khi sử dụng nhiên liệu thay thế.
Các nhà sản xuất phương tiện như PACCAR và Tesla cho biết số lượng đơn đặt hàng loại phương tiện này đang tăng lên nhanh chóng, cho thấy đây là một xu hướng mới trong ngành vận tải toàn cầu.
Vì vậy, khoảng trống nguồn cung loại xe này tại Việt Nam có thể là cơ hội tốt cho các nhà đầu tư tiềm năng tham gia thị trường.
Phần mềm và công nghệ hậu cần
Tự động hóa cũng được xem là giải pháp hữu hiệu cho một ngành vận tải xanh.
Các công nghệ mới và tăng cường tự động hóa cung cấp cho người vận hành dữ liệu hữu ích giúp cải thiện hiệu quả sử dụng nhiên liệu, giảm tắc nghẽn và giảm sử dụng các thiết bị không cần thiết.
Đây không phải là một xu hướng mới trong vận tải đường bộ ở Việt Nam, nhưng việc kết hợp tự động hóa với vận tải ven biển hoặc đường sắt có thể tăng hiệu quả vận tải cũng như giảm lượng khí thải.
Phát triển hạ tầng cảng và đường sắt
Thống kê của Hiệp hội Logistics Việt Nam (VLA) cho thấy, khoảng 99% lượng container đang được vận chuyển bằng đường bộ đến các cảng ở Hải Phòng phía Bắc.
Do đó, vận tải ven biển và đường sắt, nếu được áp dụng phù hợp, có thể đóng một vai trò quan trọng trong ngành giao nhận xanh toàn diện.
Bên cạnh việc giảm áp lực cho giao thông đường bộ, giao thông đường thủy và đường sắt có thể mang lại những lợi ích khác cho môi trường.
Đường sắt là phương thức vận chuyển hàng hóa có lượng phát thải thấp nhất trên mỗi tấn dặm, chỉ với khoảng 6% lượng khí thải GHG. Đường sắt thải ra 23 gam CO2 trên mỗi tấn-dặm trong khi vận tải đường bộ có mức phát thải cao hơn ở mức gần 202 gam trên mỗi tấn-dặm.
Tương lai của ngành Chuyển phát nhanh, Chuyển phát nhanh và Bưu kiện của Việt Nam
Khi nền kinh tế Việt Nam phát triển và lĩnh vực thương mại điện tử tiếp tục phát triển, nhu cầu chuyển phát nhanh, chuyển phát nhanh và chuyển phát bưu kiện sẽ đòi hỏi khối lượng đầu tư lớn. Tuy nhiên, nó đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng liên quan đến tính bền vững về môi trường trong bối cảnh Việt Nam cam kết bằng không trong COP26.
Trong bối cảnh này, cơ hội cho đầu tư nước ngoài sẽ nhân đôi. Bản thân lĩnh vực này sẽ yêu cầu các phương tiện xanh hơn, tiết kiệm năng lượng hơn cùng với phần mềm hỗ trợ hiệu quả cao hơn; và, Việt Nam cũng sẽ cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng để nâng cao vai trò của vận tải đường sắt và đường biển trong chuỗi giao nhận của mình.
